Τα απλά σφαιρικά ρουλεμάν (ή μονόσφαιρα) έχουν πολλαπλές εφαρμογές. Είναι απλά στο σχεδιασμό και είναι κατάλληλα για υψηλές ή ακόμα και πολύ υψηλές ταχύτητες, είναι ανθεκτικά στη λειτουργία τους και απαιτούν μικρή συντήρηση.
Μια ιδιαίτερη κατασκευαστική μορφή απλών ένσφαιρων ρουλεμάν αποτελούν τα ρουλεμάν τεσσάρων σημείων επαφής. Αυτά μπορούν να δεχτούν τις δυνάμεις σε τέσσερα σημεία και έτσι επιτυγχάνουν μια υψηλή σταθερότητα. Στα έδρανα αυτά ο εσωτερικός δακτύλιος είναι χωρισμένος. Έτσι μπορούν να τοποθετηθούν πολλά σφαιρίδια, τα οποία σε συνδυασμό με τα ψηλά ερείσματα των δακτυλίων προσδίδουν στα ρουλεμάν αυτά μεγάλη ικανότητα έδρασης.
Τα μονόσφαιρα ρουλεμάν είναι τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα ρουλεμάν και διατίθενται σε διάφορους τύπους και μεγέθη. Σχετικά με την αύλακα στους δακτυλίους, τα σφαιρικά ρουλεμάν διακρίνονται σε:
- μονόσφαιρα με βαθύ αυλάκι,
- μονόσφαιρα, λυόμενα, γωνιώδους επαφής,
- σταθερά μονόσφαιρα γωνιακής επαφής,
- σταθερά δίσφαιρα, γωνιώδους επαφής και
- δίσφαιρα αυτορρυθμιζόμενα.
Τα μονόσφαιρα με βαθύ αυλάκι, έχουν την απλούστερη κατασκευή και χρησιμοποιούνται περισσότερο από κάθε άλλον τύπο ρουλεμάν. Αντέχουν σε μεγάλα ακτινικά και αξονικά φορτία και πολλές φορές αντικαθιστούν καλύτερα τους καθαυτό αξονικούς τριβείς (αξονικά έδρανα). Αντέχουν σε μεγάλες ταχύτητες καμιά φορά δε και σε εξαιρετικά μεγάλο αριθμό στροφών. Οι μονόσφαιροι τριβείς διατίθενται και με κωνική οπή,με μία ή δύο προφυλακτικές πλάκες (καπάκια). Οι τριβείς αυτοί δεν είναι λυόμενοι, ο δε εσωτερικός τους δακτύλιος δεν αυτορυθμίζεται σχετικά με τον εξωτερικό, απαιτούν επομένως απόλυτα ευθυγραμμισμένη έδραση.
Μια ιδιαίτερη κατηγορία μονόσφαιρων ρουλεμάν με βαθύ αυλάκι είναι τα ρουλεμάν μινιατούρες. Είναι ρουλεμάν πολύ μικρών διαστάσεων που βρίσκουν εφαρμογή σε πολλές κατασκευές αλλά και στον μοντελισμό. Η Π. Δονούπογλου Α.Ε προσφέρει μεγάλη γκάμα μινιατούρες της εξειδικευμένης κατασκευάστριας EZO Ιαπωνίας.
Δείτε τον κατάλογο ρουλεμάν μινιατούρα EZO διαστάσεων σε μετρικό σύστημα ή σε ίντσες
Στα μονόσφαιρα γωνιώδους επαφής, ο εξωτερικός τους δακτύλιος φέρει εσωτερική προεξοχή, μονόπλευρη, για τροχιά γωνιώδους επαφής, που επιτρέπει την εξάρμοσή του, ενώ ο εσωτερικός δακτύλιος έχει την ίδια μορφή με τους μονόσφαιρους τριβείς με βαθύ αυλάκι. Μπορούν να δεχθούν ακτινικά και αξονικά φορτία μόνο προς μία κατεύθυνση. Τοποθετούνται πάντοτε κατά ζεύγη με αντίθετη φορά και ρυθμίζονται με περιορισμένο διάκενο, απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία τους.
Στα σταθερά μονόσφαιρα γωνιακής επαφής, οι επιφάνειες των δακτυλιδιών, επάνω στα οποία κυλούν οι σφαίρες, έχουν τέτοια κατατομή, ώστε να εφάπτονται σε διάμετρο που δεν είναι κάθετη προς τον στροφέα, δηλαδή η φορά των φορτίων μεταξύ των σφαιρών και των τροχιών των δακτυλίων καθορίζεται με μία ευθεία γραμμή που περνά από τα σημεία επαφής υπό μια γωνία (συνήθως, 15°, 25° ή 40°) ως προς τον οριζόντιο άξονα περιστροφής. Οπότε όταν δέχονται οι σφαίρες αξονικά φορτία έχουν επαφή στα πλάγια και λειτουργούν κανονικά. Γι’ αυτό το λόγο τα ρουλεμάν αυτά αναλαμβάνουν μεγάλα αξονικά φορτία προς μια κατεύθυνση, αλλά για να λειτουργούν καλά πρέπει να υπάρχει πάντα αξονική πίεση. Κατά κανόνα τοποθετούνται κατά ζεύγη με αντίθετη πάντοτε φορά και ανάλογη ρύθμιση.
Τα σταθερά δίσφαιρα γωνιώδους επαφής, είναι ο τύπος που συνδυάζει δύο μονόσφαιρους τριβείς γωνιώδους επαφής με αντίθετες κατευθύνσεις σε ένα τριβέα. Εκτός από τα ακτινικά φορτία,μπορούν να δεχθούν μεγάλα αξονικά φορτία και από τις δύο πλευρές τους. Ειδικά, είναι κατάλληλοι σαν τριβείς για απόλυτη και ακριβή συγκράτηση του άξονα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Κατασκευάζονται και τοποθετούνται με μηδαμινό ή πρακτικά ανύπαρκτο ακτινικό διάκενο.
Στα δίσφαιρα αυτορρυθμιζόμενα ρουλεμάν, ο εσωτερικός δακτύλιος αυτών των ρουλεμάν έχει δύο αυλάκια για τις τροχιές των δύο σειρών σφαιρών και μόνο μια τροχιά, σφαιρικής μορφής κοινή για δύο σειρές σφαιρών, στον εξωτερικό δακτύλιο. Η μορφή αυτή επιτρέπει στον ένα από τους δύο δακτυλίους να ταλαντεύεται σε σχέση με τον άλλο και κατά συνέπεια να είναι ανεπηρέαστοι από τις κάμψεις των αξόνων ή λανθασμένες ευθυγραμμίσεις αξόνων και εδρών. Οι συνθήκες επαφής των σφαιρών επάνω στη σφαιρική επιφάνεια της τροχιάς περιστροφής του εξωτερικού δακτυλίου, είναι σαφώς δυσμενέστερες σε σύγκριση με τους μονόσφαιρους τριβείς με βαθύ αυλάκι. Το μειονέκτημα αυτό αντιμετωπίζεται κατά μεγάλο ποσοστό από τον μεγαλύτερο αριθμό σφαιρών που φέρουν αυτοί οι τριβείς. Το δίσφαιρο αυτορυθμιζόμενο ρουλεμάν έχει φορτία αντοχής ελαφρώς μικρότερα σε σύγκριση με τριβέα μονόσφαιρο με βαθύ αυλάκι και ίδιες ακριβώς διαστάσεις.
